SRL फुल फॉर्म | SRL Full Form In Marathi

SRL Full Form In Marathi वैधानिक तरलता प्रमाण (SLR) ही ठेवींची किमान टक्केवारी आहे जी व्यावसायिक बँकेने रोख रक्कम, सोने किंवा इतर सिक्युरिटी मध्ये ठेवली पाहिजे, तर आपण आज या लेखात SRL Full Form in Marathi, SRL म्हणजे काय, SLR ची व्याख्या, SLR संबंधी पार्श्वभूमी आणि SRL विषयी इतर काही माहिती सविस्तर जाणून घेणार आहोत.

SRL Full Form In Marathi

SRL फुल फॉर्म | SRL Full Form In Marathi

SRL Full Form in Marathi | SRL Long Form in Marathi

SRL शब्दाचा इंग्रजी भाषेत Full Form हा Statutory Liquidity Ratio असा होतो.

SRL शब्दाचा मराठी भाषेत Full Form हा वैधानिक तरलता प्रमाण असा आहे.

SRL म्हणजे काय? – What is SRL in Marathi?

वैधानिक तरलता प्रमाण (SLR) ही ठेवींची किमान टक्केवारी आहे जी व्यावसायिक बँकेने रोख रक्कम, सोने किंवा इतर सिक्युरिटी मध्ये ठेवली पाहिजे. ही मूलत: राखीव आवश्यकता आहे जी बँकांनी ग्राहकांना क्रेडिट देण्यापूर्वी पूर्ण करणे आवश्यक आहे. हे रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ऐवजी बँकांकडे राखीव आहेत.

आरबीआय एसएलआर ठरवते. CRR (कॅश रिझर्व्ह रेशो) आणि SLR हे परंपरेने केंद्रीय बँकांकडून पत वाढ, तरलता प्रवाह आणि अर्थव्यवस्थेतील चलनवाढ नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जातात. 1949 च्या बँकिंग नियमन कायद्याच्या कलम 24 (2A) ने SLR ची स्थापना केली.

SLR ची व्याख्या

वैधानिक तरलता प्रमाण (SLR) हे बँकेच्या तरल मालमत्तेचे निव्वळ मागणी आणि वेळ दायित्वे (NDTL) यांचे प्रमाण आहे.

 भारतातील बँकांनी राखीव गुणोत्तर राखले जातील

Statutory Liquidity Ratio हे राखीव प्रमाणांपैकी एक आहे जे सर्व बँकांना राखण्यासाठी RBI ला आवश्यक आहे. रोख राखीव प्रमाण हे इतर राखीव प्रमाण (CRR) आहे. CRR ही बँकेच्या एकूण ठेवींची विशिष्ट टक्केवारी असते जी भारतीय रिझर्व्ह बँकेकडे रोख राखीव म्हणून ठेवली पाहिजे.

भारतात प्रभावीपणे कार्य करण्यासाठी, बँकेने RBI च्या वैशिष्ट्यांनुसार CRR आणि SLR दोन्ही राखणे आवश्यक आहे. RBI प्रत्येक बँकिंग संस्थेला SLR च्या देखरेखीसाठी सानुकूलित सूचना प्रदान करते. RBI Statutory Liquidity Ratio अंतर्गत लिक्विड असेट म्हणून गणल्या जाणाऱ्या मालमत्तेचे नियमित अपडेट देखील पुरवते.

SLR संबंधी पार्श्वभूमी

प्रत्येक देशाला एक आर्थिक अधिकार असतो जो बँकांच्या कार्याचा प्रभारी असतो. भारतीय रिझर्व्ह बँक ही आपल्या देशाची मुख्य चलन प्राधिकरण आहे आणि ती केंद्रीय स्तरावर कार्यरत आहे.

देशातील किमती नेहमी स्थिर आणि मोठ्या चढ-उतारांपासून मुक्त राहतील याची खात्री करणे हे RBI चे मुख्य ध्येय आहे. आर्थिक धोरण आखणे आणि त्याची अंमलबजावणी करणे हे त्याचे प्राथमिक कर्तव्य आहे. चांगली आर्थिक वाढ साध्य करण्यासाठी चलनविषयक धोरण पैशाचा प्रवाह आणि पुरवठा व्यवस्थापित करण्यात मदत करते. हे विविध व्याजदरांच्या देखरेख आणि व्यवस्थापनाद्वारे पूर्ण केले जाते.

SRL चे महत्त्व

महागाई आणि तरलता नियंत्रित करण्यासाठी सरकार Statutory Liquidity Ratio चा वापर करते. एसएलआर वाढल्याने महागाई नियंत्रणात येईल, तर ती कमी केल्यास आर्थिक वाढ होईल. Statutory Liquidity Ratio हे RBI चे चलनविषयक धोरण साधन असले तरी, सरकारचा कर्ज व्यवस्थापन कार्यक्रम यशस्वी होण्यासाठी ते अत्यंत महत्त्वाचे आहे. SLR ने बँकांना सिक्युरिटीज किंवा डेट इन्स्ट्रुमेंट्स विकण्याच्या सरकारच्या क्षमतेस मदत केली आहे. व्याजाचे उत्पन्न मिळविण्यासाठी बहुतांश बँका त्यांचा SLR सरकारी रोख्यांच्या स्वरूपात ठेवतील.

संस्थांचे प्रकार ज्यांना SLR ठेवण्यास सांगितले जाते

भारतातील प्रत्येक अनुसूचित व्यावसायिक बँक, अनुसूचित नसलेल्या व्यावसायिक बँक, राज्य आणि केंद्रीय सहकारी बँका आणि प्राथमिक (शहरी) सहकारी बँकांना कायद्याने वैधानिक तरलता प्रमाण राखणे आवश्यक आहे.

बँकांमध्ये वैधानिक तरलता प्रमाण (SLR) कसे कार्य करते

प्रत्येक पर्यायी शुक्रवारी, सर्व बँकांनी भारतीय रिझर्व्ह बँकेला त्यांच्या Statutory Liquidity Ratio स्थितीबाबत अहवाल किंवा अपडेट प्रदान करणे आवश्यक आहे. जर एखादी बँक निर्दिष्ट SLR (RBI ने निर्धारित केल्यानुसार) राखण्यात अक्षम असेल तर, बँकेला काही दंड भरावा लागेल.

भारतात, कमाल SLR मर्यादा 40% होती. दुसरीकडे, SLR ची किमान मर्यादा 0 आहे. 25 सप्टेंबर 2017 पर्यंत देशाचा SLR दर 19.5% होता.

जेव्हा SLR वाढतो, तेव्हा बँकेची लिव्हरेज स्थिती देखील मर्यादित असते. Statutory Liquidity Ratio मध्ये वाढ झाल्यामुळे, बँक अर्थव्यवस्थेच्या सर्वांगीण विकासास हातभार लावत अर्थव्यवस्थेत अधिक निधी सोडण्यास सक्षम होईल.

एसएलआरची उद्दिष्टे

  1. RBI द्वारे CRR वाढवला जातो तेव्हा व्यावसायिक बँकांना त्यांच्या द्रव मालमत्तेचे निर्मूलन करण्यापासून रोखणे हे प्राथमिक उद्दिष्टांपैकी एक आहे.
  2. त्यांना त्यांच्या ठेवींचा काही भाग सरकारी सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणे आवश्यक करून बँक सॉल्व्हेंसी देखील सुनिश्चित केली जाते.
  3. बँकांमधील पतपुरवठा नियंत्रित करण्यासाठी आरबीआय एसएलआर वापरते.
  4. SLR, एका अर्थाने, व्यावसायिक बँकांना सरकारी रोख्यांमध्ये गुंतवणूक करण्यास भाग पाडते.
  5. SLR हे चलनविषयक धोरणाचे साधन आहे, परंतु याने सरकारला त्याच्या रोख्यांचा मोठा भाग विकण्यातही मदत केली आहे. परिणामी, SLR सरकारच्या कर्ज व्यवस्थापन कार्यक्रम आणि RBI च्या आर्थिक धोरणाला मदत करते.

SLR चा वापर काय

  1. RBI कडे आपली कार्ये कार्यक्षमतेने पार पाडण्यासाठी अनेक साधने आहेत. रेपो रेट, रिव्हर्स रेपो रेट, मार्जिनल स्टँडिंग फॅसिलिटी, बँक रेट, ओपन मार्केट ऑपरेशन्स, नैतिक सवलत, सीआरआर, एसएलआर आणि काही इतर ही त्याची उदाहरणे आहेत.
  2. आपल्या देशाचा मुख्य आर्थिक अधिकार म्हणून, RBI रोख प्रवाह, चलनवाढ आणि किंमत पातळी व्यवस्थापित करण्यासाठी जबाबदार आहे.
  3. SLR प्रमाण बदलल्याने RBI ला बँक क्रेडिट प्रवाह राखण्यात मदत होते.

FAQ

SLR चा उद्देश काय आहे?

SLR दराचा प्राथमिक उद्देश देशात कार्यरत वित्तीय संस्थांमध्ये तरलता राखणे हा आहे.

SRL शब्दाचा मराठी भाषेत Full Form काय आहे?

SRL शब्दाचा मराठी भाषेत Full Form काय आहे?

SLR गुणोत्तर सूत्र काय आहे?

SLR = [लिक्विड असेट / (निव्वळ मागणी + वेळ दायित्व)] × 100.

SRL शब्दाचा इंग्रजी भाषेत Full Form काय आहे?

SRL शब्दाचा इंग्रजी भाषेत Full Form हा
Statutory Liquidity Ratio असा होतो.

Leave a Comment